Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen bileğildir. Tüze, maşer içinde insanların gerçekten nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Hak değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene atmak, sosyal yaşamın gerçekleşmesini getirmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin içinsına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, banko düz kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanların idare ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her dem mümkündür. “İşte haklar, adam davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-adam, adam-tabiat ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence altına allıkınmasıdır. Tüze, insanlık seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok düşün ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak tamlayan görüşlerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini getirmek için konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların bütünüdür. Daha yaygın bir tanılamamıyla haklar, adalete yönelmiş sosyal yaşfakat düzenidir. Tüze Lafız Anlamı Tüze kelimesi Arabi “doğru” kökünden gelir ve doğru kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğkebir “ah’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na bakılırsa haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mealında da kullanılır. Yöntem Anlamı Tüze dönemden döneme değiştiği ciğerin hala doyurucu bir tanılamam gestaltlamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Belli bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak haklar, kendi içinde taban olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri bahis saha kısmına Özel Tüze, eşhas ile mevki veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mebdelıca ast dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mevki tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yaptırımlara iye olmasıdır. Tüze kuralları adam davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun ayar yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde misil nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze sahaında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Tüze düzenini katkısızlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları dikilmek ciğerin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve mangiz cezaları; esas hukukunda siyasetten men, parti metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları gibi değişkin haklar dallarında değişkin yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasal görüşleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali adalet olan haklar, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş sosyal bir yaşfakat düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Içtimai İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun tatbikî amacını, sosyal gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile maşer içinde yaşayan insanların, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun gestaltsından meydana gelen gereksinimlerinı içinlamaya çallıkışır. Tüze bu fonksiyonu ile mevlit, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir haklar düzeni yaşamın taban gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanoğlunun saf gestaltsına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına iyi geçmek zorundadır. Tüze önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile merbutdır; kazançlı gereksemelara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Hak Tüze bu fonksiyonu ile makul bir yapılanma altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan adalet ölçüsüne vurarak başlıca kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanılamamıyla adalet, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) geçmek üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Hak aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mealında ferdî bir özelliği deyimler. Koca her dem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni atfetmek yolunda daim ve bileğteamülmez bir çaba gösterir. İşte bu idare ve çabayı gösteren adalet, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) adalet olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir adalet peritonı vardır. Nesnel adalet, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar sahaında hukuki ayar olarak kal konusu olan adalet bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum ciğerindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini ciğeraziz kurallar parçalanmamışü olarak haklar, bu bileğerlendirmelerde adalet ölçüsünü kullandığı ve sömürmek durumunda bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında adalet acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü adalet peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün haklar sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir ayar niteliğindeki adalettir. Tüze bir maşer düzenini ciğererir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzum mevcut düzeni bakmak, gerekse onu bileğteamültirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her dem adalete mebdevurulur. Nesnel ve kanun üstü adalet hukukta içinmıza oturmuş haklar düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim haklar mealında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile adalet, mevcut haklar düzenlerinin namına iyi olup olmadığı açısından bir ayar ve istimara ölçüsü olabilir. Tekrar bu özelliği ile adalet, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve aksi içinlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon balans içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Olağan olarak bütün haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal yaşfakat uyacak, hem bile bu sosyal yaşamın amerikan barış içinde sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çallıkışacaktır.

https://www.arabacihukuk.com/